Psikolojik Açıdan Rahatlatıcı Olarak Fıkralar
Fıkralarla ilgili sayılan bütün diğer özellikler yanında önemle üzerinde durulması gereken bir diğer özellik de fıkraların psikolojik açıdan rahatlatıcı özelliklere sahip olmasıdır. Temel özellikleri arasında güldürmenin ve eğlendirmenin yer aldığı fıkralarda; verilmek istenen mesaj insanları rahatlatarak, keder ve sıkıntılarını hafifleterek aktarılır.
Bu türün yapısındaki güldürme eylemi aslında bir sonuca varmanın ürünüdür. Cemil Göker, Gülme ve Güldüren Sanat Türleri isimli eserinde gülme ilgili şu düşünceye ulaşır:
Orjini ne olursa olsun, gülme bir sentezin, bir sonuca varışın ifadesidir. Bu sonuca varış, düşünce ve duygudaki konformizmi, monotoniyi bir tür aşma olması nedeniyle bir felsefedir. Senteze varmanın hazzını duyar ve duyurur. Gülme, insanlığın zaaflarını, tutkularını açıklıkla görebilen, onların üzerinde kanat çırpan bilgeliği süsleyen bir reflekstir. Hayata kötümser bakışı reddeder. En kötümser anlarda bile birtakım yeni imkanların, olabilirlerin müjdecisidir. İnsan hayatına bilgece, ‘bu böyle olursa daha güzel olur’, ‘Bu böyle olabilseydi daha iyi olurdu’ dercesine yeni ufuklar açmayı, yeni anlamlar vermeyi amaç edinen bir reflekstir (Göker, 1993: 54).
Fıkralar kusurları düzeltme, insanları güldürürken düşündürme işleviyle eğiticilik ve öğreticilik özelliğine sahiptir (Aydın, 2006: 41). Temel niteliklerinden olan gülmece unsuru aslında fıkra türünün iki katmanlı metin yapısından kaynaklanmaktadır. Yüzeyde görülen katman ile derin yapıdaki katmanın çakıştığı yer ise gülme eyleminin ortaya çıktığı ruhsal gerginliğin sona erdiği noktadır (Kızıltan, 2010: 7).
Günümüzde gülme eylemini araştıran "Geotoloji" birimleri kurulmuş ve gülmenin insan sağlığı ve psikolojisi üzerindeki etkisi araştırılmaya başlanmıştır. Bu noktada mizah ve gülmecenin insanları özellikle psikolojik açıdan olumlu yönde etkilediği ortaya koyulmuştur. Bu yönleriyle mizahî düşüncenin ağır bastığı fıkralar; kaygıyı düşürme, gerginliği, stresi azaltırken umut ve enerjiyi arttırma, kontrol ve güç duygusunu sağlayarak kişinin öz saygısını geliştirme işlevlerine sahiptir (Aydın, 2006: 76,77).
Bugün psikoterapide, fıkralar gülme işlevlerinden dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır. Gülme eylemi ile gerginlikten kurtulan birey her türlü kötü durumun üstesinden geleceğine inanarak kendine acımaktan vazgeçmeyi sağlar (Aydın, 2006: 76). Fıkralarla, hayatın aksayan yönleri mizahî bir yaklaşımla ele alınarak bireylerin gülmesi ve her üzüntünün içinde mutlak mutluluğunda bulunduğunu göstermesi bakımından insan psikolojisi üzerinde olumlu etki oluşturur.
Gülme özgürleştirici ve gerilimi giderici özelliğe sahiptir (Aydın, 2006:77). Ders esnasında sıkılan öğrencilerin fıkralarla rahatlayarak gülmelerinin sağlanması oyun çağındaki çocuklarda okulu ve öğrenmeyi eğlenceli bir hale getiren bir araç olmanın yanında, anlatılan konu ile ilgili bir fıkra aynı zamanda bir pekiştireç işlevi görerek öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini derse çekmeyi de sağlar.
Neslihan Karakuş / Yasemin Baki
fıkraoku.com ekledi, 2285 kez okundu.